به نقل از «خبرآنلاین»

حسن انوری: حافظ نمی‌خواست یک فکر را به مردم تحمیل کند

تاریخ انتشار: ۱۹ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۱۶۹۴۶۷

آیین بزرگداشت روز حافظ و رونمایی از نسخه خطی و نفیس و هنری دیوان حافظ زینب اوراق گل امروز سه‌شنبه ۱۹ مهر ۱۴۰۱ در سالن فرهنگ سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزارشد.

در این آیین عصمت مومنی معاون کتابخانه ملی، حسن انوری عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب پارسی، نوشاد رکنی نسخه‌شناس و عضو کمیته نسخ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، محمدهادی ناصری سرپرست اداره کل حوزه ریاست روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان اسناد و کتابخانه ملی، مصطفی آجرلو سرپرست اداره کل روابط عمومی کتابخانه ملی، محمدحسن سمسار نسخه‌شناس، زهرا مدرسی مدیر کل نسخ خطی کتابخانه ملی و نسخه‌شناس‌ها و کارشناس‌های این حوزه حضور داشتند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

عصمت مومنی معاون کتابخانه ملی درباره توجه سازمان اسناد و کتابخانه ملی در جمع‌آوری و حفاظت از نسخ خطی گفت: سازمان اسناد و کتابخانه ملی در نظر دارد در راه ارتقای توجه و حفاظت از نسخ خطی نفیس قدم بردارد و نسخه خطی و نفیس و هنری دیوان حافظ یکی از نمونه‌های همین اقدامات است.

حافظ توانسته بهترین کلمات را از فارسی بیرون بکشد و به کار ببرد

حسن انوری با اشاره به اینکه جامی ادبیات حافظ را در حد طاقت بشری دانسته‌است، بیان کرد: حافظ پژوهان هم بر این نکته تاکید داشتند. محمد گل‌اندام بعد از مرگ حافظ دیوان او را جمع کرده و مقدمه‌ای بر آن نوشته است. البته باید توجه داشت علامه محمد قزوینی که برای نخستین بار دیوان حافظ را چاپ کرد، تردید می‌کند که گل‌اندام وجود حقیقی داشته باشد و فکر می‌کرد شاید این اسم مستعار باشد، اما بعدها چند شعر از او پیدا و مستند شد که گل‌اندام وجود دارد.

عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب پارسی درباره مقدمه گل‌اندام برای دیوان حافظ توضیح داد: در این مقدمه جمله‌ای نوشته شده‌است که درباره آن توضیح می‌دهم. گل‌اندام در مقدمه نوشته: بی‌تکلّف هر درّ و گوهر که در طرف دکّان جوهری طبیعت موجود بود از بهر زیب و زینت دوشیزگان خلوت سرای ضمیرش در سلک نظم کشیده، لاجرم چون خود را بلباس و کسوت عبارت و حلیهٔ استعارت آراسته دید زبان بدعوی برگشاد. اگر استعاره را از این عبارت برداریم، دُر و گوهر به معنی بهترین لغات زبان فارسی است و دوشیزگان خلوت‌ نکاتی است است که به ذهن حافظ می‌رسید و آن‌ها را به نظم می‌گفت. یعنی حافظ توانسته بهترین کلمات را از فارسی بیرون بکشد و به کار ببرد.

حافظ عارف نبود

به گفته انوری قصد حافظ گفتن کلام به بهترین صورت است و حافظ دنبال معنی نبود، در نتیجه در دیوان حافظ تناقض زیاد است زیرا حافظ نمی‌خواست یک فکر را به مردم تحمیل کند.

او ادامه داد: بعضی می‌گویند حافظ جبری است زیرا گفته: بارها گفته‌ام و بار دگر می‌گویم/ که من دلشده این ره نه به خود می‌پویم. این در حالی است که حافظ در بیت دیگر گفته‌است: چرخ برهم زنم ار غیرِ مرادم گردد/ من نه آنم که زبونی کَشَم از چرخِ فلک. این دو بیت در تضاد یکدیگر هستند.

حافظ در بسیاری از مسائل هرچه گفته، ضد آن را هم گفته است، اما مسائلی هم هست که اینطور نیست. برای مثال ۲۵۰ بار از کلمه عشق استفاده کرده عشق بهترین و ناب‌ترین فکر حافظ است

انوری با اشاره به اینکه برخی حافظ را عارف می‌دانند، در صورتی که او عارف نبود، توضیح داد: حافظ بیتی را سروده : دوش وقتِ سَحَر از غُصه نجاتم دادند/ واندر آن ظلمتِ شب آبِ حیاتم دادند. اما جایی هم می‌گوید: چندان که زدم لاف کرامات و مقامات/ هیچم خبر از هیچ مقامی نفرستاد/ حافظ به ادب باش که واخواست نباشد/ گر شاه پیامی به غلامی نفرستاد. یعنی می‌گوید عارف نیستم.

عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب پارسی با تاکید بر اینکه حافظ هر نوع ادعای عرفان را رد کرده‌است، افزود: در گذشته هم برای دیوان حافظ شرح عرفانی نوشتند و امروز هم دلایل عرفانی بیان می‌شود اما حافظ این‌ها را رد می‌کند. ‌ همچنین حافظ در مجلس بزم حاکمان شرکت می‌کرد به این دلیل است که او نمی‌تواند در عرفان و سکوت باشد.

عشق بهترین و ناب‌ترین فکر حافظ است

انوری با بیان اینکه حافظ در برخی از موضوع‌ها تناقض ندارد، توضیح داد: نمی‌توان گفت که حافظ از نظر فکری مانند فیلسوف است زیرا فکر سالمندی دارد، و در بسیاری از مسائل هرچه گفته، ضد آن را هم گفته است، اما مسائلی هم هست که اینطور نیست. برای مثال ۲۵۰ بار از کلمه عشق استفاده کرده و ضد آن چیزی نگفته و عشق بهترین و ناب‌ترین فکر حافظ است.

او با بیان اینکه بسیاری دنبال این هستند که حافظ برای امروز چه پیامی دارد، گفت: باید در این مورد به این نکته توجه کرد که حافظ پرورده قرن هشتم و مسائل آن روز است. ما در قرن ۱۵ زندگی می‌کنیم، فردی که در قرن هشتم می‌زیست نمی‌تواند برای قرن ۱۵ تصمیم‌گیری کند، مسائلی امروز مطرح است که حافظ به آن‌ها فکر نمی‌کرد، در این روزگار باید با عقل جمعی و نه عقل فردی تصمیم بگیریم. البته می‌توانیم درباره مسائلی از حافظ یا سعدی استفاده کنیم مانند مسائل مربوط به عشق و علاقه برای ساختن جامعه، خانواده و ... از این بزرگان کمک بگیریم.

این نسخه تا به امروز به خوبی نگهداری شده است

نوشاد رکنی در بررسی نسخه خطی و نفیس و هنری دیوان حافظ زینب اوراق گل توضیح داد: وقتی گروه نسخه‌شناسی کتابخانه ملی این نسخه را دیدیم، باقی کارها تعطیل شد، این نسخه روح و ویژگی جذابی داشت. برای مثال معمولا در دیوان‌های حافظ مجالس تصویر متعدد نیست. در صورتی که این نسخه ۹۲ تصویر به سبک کشمیری و هندی دارد.

این نسخه‌شناس و عضو کمیته نسخ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی با تاکید بر اینکه ویژگی‌ها فقط منحصر به تصاویر نیست، افزود: یکی از ویژگی‌های نسخه تنوعی بود که در استفاده از گل‌ها داشت، در دوره‌ای اکبر شاه (شاه امپراتوری مغول) علاقه‌ای به ورود گل و گیاه به ایران داشت و ورود این گل‌ها بر روی نگارگری ایران تاثیر گذاشت. گل‌هایی که شاید در ایران از بین رفته بودند، دوباره در نگارگردی وارد شد.

او ادامه داد: اکبر شاه از یک نقاش دربار خواست که گل‌ها را دقیق و با جزئیات نقاشی کند و این روند به شناخت گل‌ها کمک می‌کند. در ابتدای هر غزل این نسخه دو گل نقاشی شده‌اند، البته نه به دقت گل‌های دربار اکبر اما وضوح خوبی دارد.

به گفته رکنی کاغذ ترمه هندی ویژگی دیگر این حافظ نفیس و هنری است. معمولا نسخ خطی با کاغذ ترمه هندی آسیب و صدمه دیده است؛ اما این نسخه صدمه‌ای ندارد که نشان دهنده درست نگه داشته شدن آن است.

در پایان این نشست غلامرضا امیرخانی، مصطفی آجرلو، حسن انوری، محدحسن سمسار، زهرا مدرسی و محمدهادی ناصری از نسخه خطی و نفیس و هنری دیوان حافظ زینب اوراق گل رونمایی کردند.

۵۷۵۷

کد خبر 1682649

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: سازمان اسناد و کتابخانه ملی کتاب حافظ شیرازی سازمان اسناد و کتابخانه ملی حسن انوری نسخه شناس گل اندام نسخ خطی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۱۶۹۴۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

۲۶۶ شکایت علیه مصوبات شوراهای محلی در دیوان عالی به ثبت رسید

رئیس دیوان عالی کشور گفت: طبق آخرین آمار، سال گذشته بیش از ۲۶۶ شکایت علیه مصوبات شوراهای محلی در دیوان عالی کشور به ثبت رسیده که ۱۶۶ مورد از آن به ابطال مصوبه ختم شده است. - اخبار استانها -

به گزارش خبرگزاری تسنیم از مشهد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد جعفر منتظری شامگاه پنجشنبه در همایش روز ملی شوراها در مشهد به تشریح جایگاه شوراها در سطح روستاها، شهرها، استان‌ها و مقیاس ملی پرداخت و اظهار داشت: اهمیتی که نظام شورایی کشور در قوانین عامه کشور دارد، به گونه‌ای است که شما می‌توانید در حوزه‌های مختلف در روستا و شهر اثرگذار باشید. دو واژه کنار هم قرار گرفته که یکی «شورا» و دیگری «اسلامی» است. شورا همان امری است که در شریعت مقدس اسلام فوق‌‌العاده اهمیت برای آن قائل شده‌اند، از سوی دیگر، مفهوم اسلامی نیز این قید را بر شما ایجاد می‌کند که همه قوانین تصویبی در چهارچوب اسلام و مبانی شرعی باشد.

وی با اشاره به آیه 159 سوره مبارکه آل عمران و آیه 38 سوره مبارکه شوری افزود: در فرازهای مختلفی از قرآن کریم بر ضرورت نظام شورایی تأکید شده است. خداوند عالم می‌فرماید «وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ» یا در جای دیگری گفته شده «وَالَّذِینَ اسْتَجَابُوا لِرَبِّهِمْ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَمْرُهُمْ شُورَىٰ بَیْنَهُمْ» و همه اینها دلالت بر آن دارد که در منطق الهی، کسانی که قائم بر نظام شورایی و امر مشورت هستند، در زمره نیکان و صالحان قرار دارند.

‌منتظری با تأکید بر ضرورت پدیدآمدن تحول در دوران فعالیت شوراها خاطرنشان کرد: نمی‌دانم هرکدام از شما برادران و خواهران، چه مدت عهده‌دار نمایندگی از مردم بوده‌اید اما باید روال ثابت شما این باشد که در برهه‌های زمانی مختلف، بسنجید که تلاش ما چه تغییر و تحولی در زندگی مردم ایجاد کرده است، هر روز شما باید فعال‌تر و مؤثرتر از روز قبل باشد تا این سبقت در خدمت به فرهنگ غالب در نظام شورایی کشور تبدیل شود.

وی ادامه داد: حقیقت امروز نظام حکمرانی کشور آن است که گاهی اوقات، نمایندگان شوراهای شهر و روستا به‌عنوان تصمیم‌گیرندگان محلی، اشراف و آگاهی بسیار دقیق‌تری بر مشکلات و چالش‌های مردم دارند. این شناخت و اطلاعات می‌تواند کمک بزرگی به قانون‌گذاران ملی و مسئولان اجرایی و قضایی کند بنابراین درخواست من از نمایندگان شورای عالی استان‌ها آن است که زمینه این ارتباط بی‌واسطه را فراهم کنند تا منتخبان ملت، انعکاس‌دهنده مستقیم اراده مردم به مسئولان باشند.

رئیس دیوان عالی کشور تصریح کرد: امروزه کارشکنی‌هایی در بخش‌های میانی دولت وجود دارد که باعث می‌شود مصلحان، خیراندیشان و سرمایه‌گذاران در بخش‌های مختلف از ادامه کنش‌گری به نفع مردم دلسرد شوند. ما در قوه قضاییه تأکید بر رسیدگی به این گزارش‌ها داریم تا ظرف حداکثر دوماه، به پرونده‌های شکایت با این مضمون به قید اولویت رسیدگی شود.

منتظری با تأکید بر ضرورت تطبیق مصوبات شوراهای محلی با قانون اساسی و شرع گفت: این قابل قبول نیست که نهادی همچون شورای نگهبان در مسیر اجرای مصوبات شوراهای محلی وجود نداشته باشد و این نبود نهاد نظارتی باعث شود تا مصوبات خلاف شرع و قانون به مرحله اجرا برسند و مشکل ساز شوند.

وی خاطرنشان کرد: طبق آخرین آمار، سال گذشته بیش از 266 شکایت علیه مصوبات شوراهای محلی در دیوان عالی کشور به ثبت رسیده که 166 مورد از آن به ابطال مصوبه ختم شده است. این نشان از نبود پشتوانه قانونی و شرعی در برخی از این مصوبات دارد و این موضوع قابل قبول نیست.

انتهای پیام/282